گفت‌وگو با «اندیشه سرشار» معمار سرشناس ایرانی»

پاویون  ایران در «دهکده جهانی» پنجره‌ای رو به هنر شکوه‌مند ایران

وظیفه و نقش معماری، طراحی و تامین فضای مناسب و مطلوب است و قطعا عوامل متعددی در مطلوب بودن فضا نقش دارند.اگر بخواهیم نقش معماری در ایجاد فضای مطلوب برای کسب و کار را بررسی کنیم، می‌توانیم بگوییم یک معماری صحیح در ایجاد جذابیت و جذب مخاطبان، ایجاد آسایش فیزیکی لازم (مثل اندازه، روابط فضا‌ها و ایجاد امکانات و دسترسی‌ها) و کمک به شکل گرفتن و تکمیل فرایند سفر مشتری و ایجاد تجربه مطلوب و ماندگار در ذهن مشتری و همچنین کمک به اعتبار‌سازی و برندینگ کسب و کار‌ها، نقش پررنگ و مهمی بازی می‌کند و برعکس اگر در یک فضای تجاری، معماری مناسبی نداشته باشیم، ارائه بهترین خدمات و معتبرترین محصولات در فضای نامناسب و نادرست قطعا خوشایند و موفق نخواهد بود. در این شماره با اندیشه سرشار، معمار سرشناس ایرانی گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

لطفا خودتان را برای مخاطبان ماهنامه تجارت‌طلایی معرفی کنید و بفرمایید از چه سالی به‌صورت حرفه‌ای معماری را آغاز کردید؟

‌اندیشه سرشار، متولد سال ۱۳۴۹ در محله شمیران تهران هستم. من از دوران کودکی به ادبیات، هنر و خلاقیت علاقه وافری داشتم و سوابق خانوادگی و همین‌طور محیط فرهنگی و هنری خانه، موجب تشویق و پویایی بیشتر و تقویت علاقه‌ام به فعالیت در زمینه‌های فرهنگ، ادبیات هنر و در نهایت طراحی و معماری شد. این یک پیش‌زمینه بود و در ادامه مشورتی که با مرحوم دکتر ایرج اعتصام که از اقوام ما بودند، داشتم و تشویق ‌ایشان، به ورود من به دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت در سال ۱۳۶۸منتهی شد و چند سال بعد هم در سال ۱۳۷۷ با توجه به علاقه به پیشرفت و تحصیل  در دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز در رشته طراحی صنعتی مشغول به تحصیل شدم. در سال‌های اخیر هم این فرصت را داشتم که در دوره‌های MBA با گرایش استراتژی و DBA با گرایش تعالی‌سازمانی، تحصیل کنم و کماکان هم در حال مطالعه، توسعه فردی و ادامه تحصیل هستم.

همچنین به موازات تحصیل در دانشکده معماری، در دفاتر معماری هم فعالیتم را شروع کردم تا اینکه از سال ۱۳۷۳ به همراه دوستانم با تشکیل یک گروه معماری به‌طور جدی و متمرکز مشغول کار طراحی و نظارت شدیم و در سال ۱۳۷۵ هم یک شرکت ساختمانی ثبت کردیم و تحصیل و فعالیت حرفه‌ای را درکنار هم ادامه دادیم. سپس در تابستان سال ۱۳۸۳ برای فعالیت به‌صورت موقت در پروژه مرکز خرید ابن‌بطوطه امارات از من دعوت به عمل آمد و بعد از پایان پروژه در امارات ساکن شدم و برای مدتی با یک شرکت ساختمانی همکاری داشتم. پس از آن در سال ۱۳۸۵ به‌همراه 2  نفر از شرکای همان شرکت ساختمانی و 2 نفر از دوستان دیگر، یک شرکت جدید مهندسین مشاور، ثبت و به‌طور حرفه‌ای و جدی وارد بازار کار بین‌المللی شدیم و خیلی سریع رشد کردیم. ما در کنار هم در پروژه‌های بزرگ و مهمی مثل طراحی آکادمی پرواز، ساختمان اداری دولتی و جزیره مصنوعی خصوصی مشارکت داشتیم.

درخصوص نوع فعالیت‌تان و پروژه‌هایی که طراحی و اجرای آن‌ها را برعهده داشته‌اید، توضیح می‌دهید.

فعالیت من در پروژه‌های مختلف معمولا در نقش مدیر طراحی (Design Director) و یا معمار ارشد (Senior Architect) و به‌صورت ارائه مشاوره معماری و مهندسی، ‌ایده‌پردازی، طراحی و ایجاد و توسعه کانسپت تا مرحله فاز یک و درکنار آن مدیریت و نظارت بر روند پیشرفت مراحل بعدی مثل توسعه طرح و ایجاد هماهنگی‌های لازم و تکمیل بخش فاز دو است. همچنین نظارت بر تامین و کیفیت مواد و متریال و بررسی روش‌ها و تکنیک‌های ساخت و نظارت کلی بر امور اجرایی در سایت، از فعالیت‌هایی است که معمولا باید توسط طراح ارشد انجام شود. البته در سال‌های اخیر بیشتر در حوزه معماری داخلی و مدیریت امور هنری پروژه فعالیت کردم اما به صورت کلی فعالیت و تخصص من در سمت مدیر مفهومی (Concept Designer) و مدیر طراحی (Design Director) و مدیر هنری (Art Director) است.

ابن‌بطوطه یکی از معروف‌ترین مراکز خرید دبی است، نقش خودتان را در ساخت این پروژه برای مخاطبان ما که اغلب در حوزه مراکز خرید فعال هستند، توضیح می‌دهید.

مرکز خرید بزرگ ابن‌بطوطه که با طولی معادل1200 متر بزرگ‌ترین مرکز خرید مفهومی دنیاست، در سال ۲۰۰۴ ساخته شد و من به‌واسطه این پروژه فرصت فعالیت حرفه‌ای در امارات را پیدا کردم. پروژه مرکز خرید ابن‌بطوطه، بسیار پیچیده است و از نظر سبک و طراحی معماری بسیار متنوع بود و مراحل ساخت آن با سرعت بسیار بالایی توسط صد‌ها پیمانکار و هزاران کارگر انجام شد و از نظر مواد ساختمانی و روش‌های اجرایی و مدیریتی، کاملا برای من ناشناخته و جدید بود.  کانسپت اصلی و کلیات طرح، توسط مشاور اصلی پروژه و مشاور تمینگ تعریف شده و وظیفه ما به عنوان Project Architect، مطالعه و بررسی طرح‌های اولیه، درک درست ‌ایده‌ها، توسعه کانسپت، تکمیل طراحی فاز یک، مدیریت تولید نقشه‌های فاز ۲ و تعیین جزییات اجرایی و همچنین ایجاد هماهنگی موثر با سایت و تیم‌های اجرایی بود. همچنین مسئولیت و تمرکز من هم در بخش ایران یا سرزمین پارس (Persia Court) این پروژه و به‌طور مشخص مسئول تمینگ و فینیشینگ قسمت گنبد مرکزی و رواق‌ها و راهرو‌ها و طاق‌های اطراف گنبد بود.

می‌دانیم که شما چندین سال است در Global Village، یکی از جاذبه‌های توریستی شهر دبی مشغول به فعالیت هستید، از نقش خودتان در Global Village برایمان بگویید.

مجموعه بزرگ دهکده جهانی دبی، یک نمایشگاه توریستی‌تجاری با پس‌زمینه و موضوعیت فرهنگی است که از 28 سال پیش به صورت فصلی برگزار می‌شود. این مجموعه در هر دوره برگزاری که معمولا حدود ۶ ماه طول می‌کشد، پذیرای 9 میلیون بازدیدکننده بین‌المللی است.

من در سال ۲۰۰۹ به عنوان مشاور، طراح و مدیر هنری، همکاری‌ام را با شرکت خصوصی سرمایه‌گذار و برگزار‌کننده پاویون ایران شروع کردم و با توجه به نتیجه کار و موفقیت‌هایی که در همان سال اول کسب شد، این همکاری تاکنون ادامه داشته و هر سال با طرحی جدید، ایران عزیز و معماری آن را در سبک‌های متفاوت و با الهام از دوره‌های مختلف ارائه می‌کنیم و خوشبختانه تاکنون با افتخار 8 بار موفق به دریافت جایزه بهترین طراحی در بین تمام پاویون‌ها و کشور‌های دیگر شده‌ایم. در عین‌حال به‌عنوان مشاور توسعه و طرح‌های خلاقانه، با مدیریت

Global Village هم همکاری داشته‌ام.

آیا شما از سبک خاصی در معماری پیروی می‌کنید؟ شاخصه‌هایی که به‌عنوان یک معمار در طراحی‌هایتان به آن‌ها توجه می‌کنید، چیست؟

سبک معماری به نظر من حاصل دو مولفه است:

1. تفکر (فلسفه): تفکر معماری ریشه در سبک‌های ادبی، هنری، منطق و فلسفه دارد و حاصل باور‌های عمیق ذهنی معمار است. هرچند این خرد و ذهنیت‌ها قابل دسترسی و دیده شدن نیست اما قابل درک است.

۲. قالب (ارائه): به‌نظرم معمار، یک طراحی جدید را مثل یک سوال یا مساله می‌بیند و با خرد و هنرش راه حل مساله را به روش خود ارائه می‌کند و حرف و پیامش را به مخاطبان می‌رساند و محصول پرورده شده در ذهنش را با خلاقیتش و با شمایلی خاص و در قالب روش‌ها و سبک‌های بعضا معمول و متداول و شناخته شده ارائه می‌کند که یک محصول بصری و قابل لمس است.

من تفکری انسان‌محور دارم و معمولا با روشی روایی و داستان‌گونه راه حلم را می‌گویم که ممکن است قالبی پست‌مدرن یا نئوکلاسیک داشته باشد و یا حتی مدرن و مینیمالیستی. البته باید شاخصه‌ها و خاصیت‌هایی از قبیل کاربری، زیبایی و تاثیرگذاری را در بر داشته باشد.

نقش معماری در رونق کسب و کار‌های امروزی را چگونه تحلیل می‌کنید؟

وظیفه و نقش معماری، طراحی و تامین فضای مناسب و مطلوب است و قطعا عوامل متعددی در مطلوب بودن فضا نقش دارند.کاربری مناسب، زیبایی (جذابیت) و تاثیرگذاری از مهم‌ترین عوامل هستند. اگر بخواهیم نقش معماری در ایجاد فضای مطلوب برای کسب و کار را بررسی کنیم، می‌توانیم بگوییم یک معماری صحیح در ایجاد جذابیت و جذب مخاطبان، ایجاد آسایش فیزیکی لازم (مثل اندازه، روابط فضا‌ها و ایجاد امکانات و دسترسی‌ها) و کمک به شکل گرفتن و تکمیل فرایند سفر مشتری و ایجاد تجربه مطلوب و ماندگار در ذهن مشتری و همچنین کمک به اعتبار‌سازی و برندینگ کسب و کار‌ها، نقش پررنگ و مهمی بازی می‌کند و برعکس اگر در یک فضای تجاری، معماری مناسبی نداشته باشیم، ارائه بهترین خدمات و معتبرترین محصولات در فضای نامناسب و نادرست قطعا خوشایند و موفق نخواهد بود.

استفاده از دانش روز دنیا و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین در امر معماری در ایران به چه زیرساخت‌هایی نیاز دارد؟

استفاده از دانش روز در درجه اول نسبت به آنچه که در حال‌حاضر به انجام آن عادت داریم، تغییر بزرگی محسوب می‌شود و قطعا تغییرات با مقاومت همراه است اما اگر ساختمان‌ساز و مصرف‌کننده، منافع استفاده از تکنولوژی روز را به‌تدریج درک کنند و از طرفی تشویق و حمایت شوند، قطعا پذیرای تغییرات خواهند شد و به سمت استفاده و بهره‌گیری از دانش و تکنولوژی روز حرکت می‌کنند. برای تسریع انجام این تغییرات، زیرساخت‌های قانونی لازم است تا به‌گونه‌ای تعریف، اجرا و نظارت شوند که شرکت‌ها و مردم احساس امنیت، حمایت و منفعت کنند و از طرفی موانع قانونی در زمینه‌های دیگر باید برداشته شوند؛ مثل محدودیت‌های مسائل مالی، ارزی و موانع انتقال پول و مسائل تجاری. همچنین مسائل مربوط به ورود کالا، متخصصان و شرکت‌های خارجی باید تسهیل شود تا در طولانی‌مدت کسانی که از تکنولوژی نوین استفاده می‌کنند، بهره بیشتری ببرند.

پتانسیل معماران ایرانی جهت حضور در عرصه‌های بین‌المللی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

معماران و طراحان ایرانی استعداد و توانایی حضور و رقابت در صحنه‌های بزرگ‌تر و بازار‌های بین‌المللی را دارند، البته این حضور در صورتی آسان‌تر، کم‌هزینه‌تر و به موفقیت نزدیک‌تر خواهد بود که زیرساخت‌ها، دانش و استاندار‌دهای لازم را داشته باشند و با کسب تجربه‌ در پروژه‌های کوچک‌تر و آسان‌تر به‌تدریج خودشان را برای رقابت جدی در عرصه جهانی آماده کنند. این موضوع نه تنها برای معماران و مهندسان، بلکه برای تمام متخصصان، تولید‌کنندگان و ارائه‌کنندگان خدمات تخصصی صادق است و همگی با تمرکز بر توسعه مهارت‌هایشان، این توانایی و فرصت را دارند که وارد بازار جهانی شوند و پیشرفت کنند.